Verdieping – Pagina 3

Kernideeën voor beleid voor verkleining van onze mondiale voetafdruk

‘Effectieve en rechtvaardige maatregelen zijn nodig om de genoemde problemen in samenhang op te lossen. Daarom dringen wij er bij het kabinet op aan een beleidsplan op te stellen en maatregelen te ontwikkelen om onze ecologische voetafdruk in 10 jaar drastisch te verkleinen’.

Dat is het slot van de Petitie Brede Welvaart 2019-2030, die Platform DSE met (inmiddels) 33 andere organisaties in januari 2019 aanbood aan de Commissie Economische Zaken en Klimaat van de Tweede Kamer, en ook toezond aan minister Wiebes. De volgende tekst dient als aanzet voor de discussie over de verkleining van de voetafdruk.
…

Kernideeën voor beleid voor verkleining van onze mondiale voetafdrukLees meer »

Kernideeën voor beleid voor verkleining van onze mondiale voetafdruk Meer lezen »

Landbouwontwikkeling: ecologisch of industrieel?

PDSE-lid Frans Doorman geeft zijn visie op de toekomst van de landbouw, en reageert daarbij ook op het voorgaande artikel van Frans van der Steen.

De wereldbevolking zal naar verwachting tussen 2020 en 2050 groeien van bijna 7 miljard naar 9 tot 10 miljard. Hoe voorzien we de wereldbevolking in de toekomst van voldoende voedsel van goede kwaliteit? En hoe doen we dat op een duurzame manier? Moeten we voor een duurzame wereld mondiaal overstappen van industriële naar ecologische landbouw?
…

Landbouwontwikkeling: ecologisch of industrieel?Lees meer »

Landbouwontwikkeling: ecologisch of industrieel? Meer lezen »

Onze meest urgente opdracht: verduurzaam de voedselketen!

PDSE-lid Frans van der Steen schreef een artikel over verduurzaming van de voedselketen voor het blad Milieu. Dit is een licht bewerkte versie van dat artikel.

Bij de transitie naar een duurzame voedselketen en voedselzekerheid gaat het onder meer om hogere opbrengsten per hectare, een eerlijker prijs en het verminderen van zowel de productie van vlees en zuivel als afvalverliezen. Om in de toekomst tien miljard monden duurzaam te kunnen voeden, zijn verdeling, voedselcultuur, financiële en institutionele structuren en beleid echter minstens zo belangrijk. …

Onze meest urgente opdracht: verduurzaam de voedselketen!Lees meer »

Onze meest urgente opdracht: verduurzaam de voedselketen! Meer lezen »

De Tijd Dringt; politiek in tijden van chaos en nieuwe kansen

Deze week schreef John Huige een uitgebreid stuk over een nieuwe politiek

Er worden veel artikelen geschreven over het vertrouwensverlies in de politiek en in politieke instituten. Dit gebeurt in een tijd waarin maatschappelijk en internationaal de chaos lijkt toe te nemen. De weg naar een duurzame en vreedzame samenleving dreigt uit het zicht te raken. Dat maakt een nieuwe politiek urgent. Gelukkig biedt de situatie ook kansen voor veranderingen ten goede.

In drie paragrafen wordt een analyse gemaakt: (1) waar komt het verlies aan vertrouwen vandaan, (2) waarom is het urgent om nu met maatregelen te komen en (3) welke visie en welke concrete maatregelen kunnen de maatschappelijke veerkracht vergroten en uitzicht bieden op een betere samenleving.

…

De Tijd Dringt; politiek in tijden van chaos en nieuwe kansenLees meer »

De Tijd Dringt; politiek in tijden van chaos en nieuwe kansen Meer lezen »

Geldcreatie wordt ‘salonfähig’

De discussie over ons geldstelsel wordt steeds opener en veelzijdiger. In dit stuk bespreekt Lou Keune recente publicaties van WRR en KPMG. Het WRR-rapport is breed en degelijk, maar stipt vreemd genoeg het aspect van geldcreatie niet aan. Het KMPG-rapport krijgt daarentegen van Keune de volle vijf sterren. Keune: “Gaan wij door met het vigerende stelsel waarbij het overgrote deel van het geld gecreëerd wordt door private banken, geleid door het principe van de winstmaximalisatie? Of wordt het monopolie van alle geldcreatie bij de overheid gelegd en dan geleid door principes van maatschappelijk nut en noodzaak?”

…

Geldcreatie wordt ‘salonfähig’Lees meer »

Geldcreatie wordt ‘salonfähig’ Meer lezen »

Brexit, EU en Nederland: systematische samenhangen

‘We moeten een eind maken aan de brandende onrechtvaardigheid in ons land’ is de boodschap van de nieuwe Britse premier Theresa May. Dit voornemen is tijdens de Brexit-campagne weinig gehoord. Het is ook een voornemen dat van Nederlandse centrumpolitici heel zelden gehoord wordt. Het valt niettemin toe te juichen, want het is een belangrijke achtergrond van de onvrede onder de bevolking zowel in het Verenigd Koninkrijk als in Nederland als in de rest van de wereld. Het is niet ook toevallig dat veel algemeen gehoorde bezwaren tegen de Haagse politiek en tegen de EU die van de Brexiteers vrijwel overlappen.

Nu wordt er veel geschreven en gesproken over de achtergronden van die politieke bezwaren en van Brexit, maar meestal wordt daarbij een enkel punt belicht – zoals migranten of de macht van ‘Brussel’, of zoals in dit geval de inkomensongelijkheid. Een tweede bezwaar is dat veel meningen niet gestaafd worden door feiten en langzaam uitgroeien tot mythes.

De combinatie van enkelvoudige analyses met mythes geeft een brisant mengsel. Welke ingang men ook kiest: in alle gevallen gaat het om een langzaam opgebouwde lijst bezwaren, die uiteindelijk heel wat onderdelen kent en die bij onveranderd beleid onherroepelijk tot (verdere) chaos leidt. Dat er in die lijst een systemische samenhang zit wordt zelden onderkend. Die systemische samenhang maakt het ook zo moeilijk om op onderdelen het systeem te wijzigen. Ondertussen neemt de chaos toe en wordt de energie in het systeem steeds meer inert.

…

Brexit, EU en Nederland: systematische samenhangenLees meer »

Brexit, EU en Nederland: systematische samenhangen Meer lezen »

Van welvaartsstaat naar neoliberale dominantie naar eerlijke economie

Door Lou Keune

Langzaam maar zeker stijgt de verkiezingskoorts. Als het aan het kabinet ligt zitten de coalitiepartners VVD en PvdA de rit volledig uit tot in 2017. Maar de speculaties over een tussentijdse kabinetscrisis nemen toe. Er liggen dan ook nogal wat bananenschillen op hun weg. Hoe verder met Europa? Moet er een maximum komen aan het op te nemen aantal vluchtelingen? Worden er grenzen gesteld aan de flexibilisering van de arbeidsmarkt? Enkele koppen boven recente nieuwsberichten: “SP bereidt zich voor op vervroegde verkiezingen”. “PVV heeft genoeg kandidaten ‘met gezonde afkeer van islam’”. “PvdA-campagne hangt af van besluit Samsom”. Partijen zijn op zoek naar een visie voor ook de langere termijn. Zoals ik op 20 januari jl. schreef: “Waar willen de partijen heen? Verkiezingen winnen met wat rozen en tomaten, mooie verhalen en debattrucs, dat zit er niet meer in. Mensen willen weten waar de partijen voor staan, hoe ziet de toekomst eruit, hoe die te bereiken?”

…

Van welvaartsstaat naar neoliberale dominantie naar eerlijke economieLees meer »

Van welvaartsstaat naar neoliberale dominantie naar eerlijke economie Meer lezen »

Krimp, wat is daar eigenlijk op tegen?

Krimp van de economie? Iedereen schiet ervan in een kramp. Dat is immers het ergste wat er kan gebeuren in een economie die op groei is gebaseerd. Toch biedt degrowth tal van mogelijkheden om de economie weer dienstbaar te maken; dienstbaar aan mensen in plaats van geld; dienstbaar aan een bestaan waarin kwaliteit en eerlijker delen de basis vormen.

In veel omstandigheden is krimp vreselijk. Zie wat dat doet met het leven van mensen in Griekenland als gevolg van door de ‘troika’ gedwongen bezuinigingen. Zie Oost-Groningen, Zuid-Limburg, verarmende streken in Zuid- en Oost-Europa en waar niet. Misschien wel de belangrijkste oorzaak van dit krimpproces is het vertrek van het geld. Spaargeld, winsten, huren en hypotheekrenten verhuizen via de banken naar meer rendabele oorden. Die worden dus niet geherinvesteerd in de regionale economie en dus niet in banen en inkomen van de mensen die dat geld hebben opgebracht. De koopkracht daalt en de mensen trekken weg. “De kinderen reizen het spaargeld van hun ouders achterna,” verzuchte daarom de Ierse econoom Richard Douthwaite.

…

Krimp, wat is daar eigenlijk op tegen?Lees meer »

Krimp, wat is daar eigenlijk op tegen? Meer lezen »

Nederlanders en vluchtelingen zijn gebaat bij goed bestuur en een dienstbare economie

Er woedt een heftig debat rond de stevige instroom van vluchtelingen. Wat in dit debat ontbreekt is een analyse van de onderliggende oorzaken van een algemeen gevoel van onvrede en woede, van angst en onzekerheid. Die dieperliggende oorzaken hebben alles te maken met het doorgeslagen marktdenken, waarbij de overheid zich meer ziet als facilitator van de markt en economische groei dan als beschermer van de sterk groeiende groep zwakkeren in de samenleving. Juist dit gebrek aan zorgplicht en daardoor aan veiligheid en bescherming is de voedingsbodem van het verzet tegen de opvang van vluchtelingen.

Je zal maar Syriër zijn met vijf jaar geleden nog een prima leven en nu alles in puin door een uitzichtloze oorlog. Een leven met de voortdurende angst voor wat nog komen gaat. Of je zal moeten leven onder een van die corrupte regimes in Afrika, waar de vrouw gemiddeld vijf kinderen krijgt, met elke dag zorgen om morgen al die magen te kunnen vullen. Dat kan ook komen door jarenlange droogte die de bestaansgrond onder je voeten wegslaat zoals nu gebeurt in Iran, Kenia en nog zo wat landen. Dan hebben we het nog niet gehad over landen als Bangladesh, Pakistan, Afghanistan en wie weet in de toekomst een sterk verarmd Rusland. Geen wonder dat talloze vluchtelingen voor oorlog, geweld, klimaat en wanbestuur de oversteek wagen naar het Europa van Vrede, Veiligheid en Welvaart. Zelfs al zouden Turkije en Griekenland dat willen, zij kunnen simpelweg hun poreuze duizenden kilometers lange grenzen niet afdoende bewaken. Bovendien zijn zij al die vluchtelingen liever kwijt dan rijk. En veruit de meeste regimes van de herkomstlanden zijn niet bereid om afgewezen vluchtelingen, die vaak geen papieren (meer) hebben, weer op te nemen. Neem het die landen maar eens kwalijk.

…

Nederlanders en vluchtelingen zijn gebaat bij goed bestuur en een dienstbare economieLees meer »

Nederlanders en vluchtelingen zijn gebaat bij goed bestuur en een dienstbare economie Meer lezen »

ISDS gezien vanuit het Zuiden

Terecht is er veel discussie over het Transatlantic Trade and Investment Partnership (TTIP), het verdrag over handel en investeringen waarover de Europese Commissie en de Verenigde Staten onderhandelen. Een onderdeel dat veel verzet oproept is het Investor to State Dispute Settlement (ISDS), dat investeringen van bedrijven in een ander land moet beschermen. Als, na afsluiten van TTIP, Nederland een maatregel neemt die volgens een Amerikaans bedrijf de waarde van zijn investering hier aantast, kan dat bedrijf bij een tribunaal compensatie eisen. Voorstanders van ISDS wijzen erop dat het al heel lang bestaat, waarom zouden we er nu opeens tegen zijn. Inderdaad mag het de tegenstanders best in verlegenheid brengen dat er nu pas aandacht voor is. Het toenemend aantal ISDS-claims was tot nu toe vooral gericht tegen landen uit het ‘Zuiden’, waar ‘onze’ multinationals investeringen hebben. Alleen vanuit de Verenigde Staten zijn meer ISDS-zaken gestart dan vanuit Nederland, ook al gaat het daarbij vaak om buitenlandse bedrijven die hun Nederlandse brievenbusfiliaal daarvoor gebruiken. Dat ISDS ter discussie staat nu ook voor Nederland claims dreigen is prima, maar aandacht voor de Noord-Zuid dimensie mag dan niet ontbreken.

Hoe ISDS in het Zuiden uitwerkt, en hoe ontwikkelingslanden ISDS ervaren, kan geanalyseerd worden dankzij een aantal korte papers (‘Investment Policy Briefs’) die zijn gepubliceerd door het South Centre. Het South Centre is een organisatie van ontwikkelingslanden die de landen helpt activiteiten te coördineren en kennis uit te wisselen, zodat ze hun gezamenlijke belangen op het internationale speelveld beter kunnen behartigen. De papers beschrijven voor vijf landen ervaringen met investeringsverdragen, en vooral met ISDS, en geven aan welke conclusies de auteurs daaruit trekken. De auteurs werken soms voor de regering van het land, soms zijn het academici. In het vervolg bespreek ik kort de inhoud van de papers, om daarna wat algemene conclusies te trekken.

…

ISDS gezien vanuit het ZuidenLees meer »

ISDS gezien vanuit het Zuiden Meer lezen »

De solidariteit van een groener belastingstelsel

Het huidige economische systeem leidt tot een steeds groter wordende sociale, financiële en ecologische schuldenlast. De overheid kan dat inperken door middel van de belastingen die zij heft. Bijvoorbeeld door ‘fiscale vergroening’, een relatieve verschuiving van belastingdruk van arbeid naar het grondstofverbruik en de vervuiling die optreedt bij productie en consumptie. De ene kant van deze ‘tax shift’, het heffen van groene belastingen, kwam in deel I aan de orde. Vandaag, op de Dag van de Arbeid, richten wij ons op de andere kant: arbeid en inkomen. Centraal staat de vraag hoe de lasten en lusten van fiscale vergroening eerlijk kunnen worden verdeeld.

In deel I van onze serie braken wij een lans voor het idee van een belasting op ‘onttrokken waarde’ – in plaats van op belasting op toegevoegde waarde (btw). Dat deden wij aan de hand van het recente rapport van Ex’Tax, ‘New Era, New Plan’. Daarbij constateerden wij dat die studie er niet in is geslaagd om een overtuigende vergroening te ontwerpen. In de opzet van Ex’Tax is ‘vergroening’ niet (goed) gedefinieerd waardoor de voorstellen slechts geselecteerd zijn op haalbaarheid, niet op milieuvoordeel. Maar ook aan de andere kant van de vergelijking (arbeid ontlasten) hebben de auteurs de definities niet op orde. Regelmatig worden consument en burger door elkaar gehaald. Dat kan leiden tot negatieve gevolgen voor de koopkracht van minima. Fiscale vergroening dient rekening te houden met de verdeling van de lusten en de lasten van een dergelijke belastinghervorming.

…

De solidariteit van een groener belastingstelselLees meer »

De solidariteit van een groener belastingstelsel Meer lezen »

Ex’Tax: grondstoffen en ecologie uit zicht geraakt in studie fiscale vergroening

De studie ‘New Era. New Plan’ van Ex’Tax gonst in beleidskringen als uitwerking van één van de belangrijkste voorstellen voor verduurzaming van de economie. De aandacht die Ex’Tax weet te genereren voor fiscale vergroening verdient alle lof. Het rapport stelt echter teleur. De ‘vergroening’ wordt grotendeels geregeld via de BTW, belasting op toegevoegde waarde. Dat voorstel is nieuw noch vernieuwend. Het staat zelfs haaks op het oorspronkelijke idee van Ex’Tax: het heffen van belasting op ‘onttrokken waarde’. Platform DSE pleit ervoor deze misser te herstellen en in te zetten op een echt vergroenend belastingstelsel. Deel 1 van een serie over groene belastingen.

Op 27 november 2014 verscheen ‘New Era. New Plan. Fiscal reforms for an inclusive, circular economy’, het rapport van The Ex’Ta Project over vergroening van het belastingstelsel waar reikhalzend naar werd uitgezien. Zulke ‘fiscale vergroening’ wordt gezien als een probaat middel om de economie te verduurzamen. Het betreft een uitruil van belasting op arbeid (nu te hoog) tegen belasting op consumptie en vervuiling (nu te laag). Door arbeid goedkoper te maken en grondstoffengebruik duurder, wenden we vanzelf de steven naar een economie die meer op creativiteit en dienstverlening draait en minder op de verkoop van verspillende en vervuilende producten. …

Ex’Tax: grondstoffen en ecologie uit zicht geraakt in studie fiscale vergroeningLees meer »

Ex’Tax: grondstoffen en ecologie uit zicht geraakt in studie fiscale vergroening Meer lezen »