Verdieping

Langere artikelen van leden van Platform DSE die geen ‘officiële publicatie’ zijn

Worden vier rapporten een stap vooruit?

Drie planbureaus en de Monitor Brede Welvaart

Het Platform DSE heeft zich gedurende de laatste decennia vele malen bemoeid met de manier waarop welvaart en welzijn worden gemeten. Die discussie is in steeds meer gremia gevoerd en heeft ook in de politiek weerklank gevonden. Dat heeft er toe geleid dat regering en Kamer besloten over te gaan op een andere manier van meten. Dit heeft inmiddels beslag gekregen in de jaarlijkse Monitor Brede Welvaart van het CBS. Die Monitor kan gezien worden als een dashboard van belangrijke gegevens over welvaart. Jaarlijks wordt zo door het CBS gerapporteerd over de ontwikkeling van de verschillende welvaartsgebieden. Daarbij wordt niet alleen gekeken naar de ontwikkeling van de welvaart in Nederland (‘hier en nu’), maar ook naar de samenhang met de gevolgen daarvan voor andere, en met name ontwikkelingslanden (‘elders’), en voor toekomstige generaties (‘later’). Een niet onbelangrijke stap vooruit, althans op gebieden van welvaartsmeting.

Footprint Justice krijgt meer aandacht

Van diverse berekeningen en rapporten weten we dat de rijke landen onevenredig veel van de Aarde gebruiken, wat tot grote sociale en ecologische problemen heeft geleid. Dat begon al in de koloniale tijden en liep door de groei van de internationale handel steeds meer uit de hand. Lange tijd werden deze ruwe getallen gehanteerd: 20% van de mensen op Aarde, vooral in de rijke landen, gebruikt ongeveer 80 tot 85% van de jaarlijks verhandelde (fossiele) energie, gronden en grondstoffen.

Vraagtekens bij loonsverhogingen in tijden van klimaatchaos en corona

classroom-1699745_640Zoals elk najaar wordt in diverse sectoren onderhandeld over nieuwe looneisen van de vakbeweging. De FNV gaat de onderhandelingen in met een eis van 5%. Wel wordt een onderscheid gemaakt tussen vitale en succesvolle sectoren aan de ene kant, en sectoren die meer last hebben van de crisis aan de andere kant. Het zit in het DNA van de vakbeweging om te streven naar hogere lonen, maar verbeteringen van andere arbeidsvoorwaarden kunnen ook een belangrijke rol spelen.

Monitor Brede Welvaart: ook een rol in het beleid?

Op 6 juni was in de Tweede Kamer het Verantwoordingsdebat, waar ook over de Monitor Brede Welvaart (MBW) gesproken werd. Aan die monitor heeft Platform DSE de afgelopen jaren veel aandacht besteed. Wij willen af van het streven naar een groter Bruto Binnenlands Product. Beleid moet worden gevoerd op basis van indicatoren die aangeven hoe we er werkelijk voor staan, en waar de problemen liggen. Die indicatoren zijn er met de introductie van de MBW gekomen, al valt er nog aan te verbeteren zoals blijkt uit ons commentaar op de monitor. Maar een relatie met beleid is er tot nu toe nauwelijks. Daar lijkt iets in te veranderen. …

Kernideeën voor beleid voor verkleining van onze mondiale voetafdruk

‘Effectieve en rechtvaardige maatregelen zijn nodig om de genoemde problemen in samenhang op te lossen. Daarom dringen wij er bij het kabinet op aan een beleidsplan op te stellen en maatregelen te ontwikkelen om onze ecologische voetafdruk in 10 jaar drastisch te verkleinen’.

Dat is het slot van de Petitie Brede Welvaart 2019-2030, die Platform DSE met (inmiddels) 33 andere organisaties in januari 2019 aanbood aan de Commissie Economische Zaken en Klimaat van de Tweede Kamer, en ook toezond aan minister Wiebes. De volgende tekst dient als aanzet voor de discussie over de verkleining van de voetafdruk.

Landbouwontwikkeling: ecologisch of industrieel?

PDSE-lid Frans Doorman geeft zijn visie op de toekomst van de landbouw, en reageert daarbij ook op het voorgaande artikel van Frans van der Steen.

De wereldbevolking zal naar verwachting tussen 2020 en 2050 groeien van bijna 7 miljard naar 9 tot 10 miljard. Hoe voorzien we de wereldbevolking in de toekomst van voldoende voedsel van goede kwaliteit? En hoe doen we dat op een duurzame manier? Moeten we voor een duurzame wereld mondiaal overstappen van industriële naar ecologische landbouw?

Onze meest urgente opdracht: verduurzaam de voedselketen!

PDSE-lid Frans van der Steen schreef een artikel over verduurzaming van de voedselketen voor het blad Milieu. Dit is een licht bewerkte versie van dat artikel.

Bij de transitie naar een duurzame voedselketen en voedselzekerheid gaat het onder meer om hogere opbrengsten per hectare, een eerlijker prijs en het verminderen van zowel de productie van vlees en zuivel als afvalverliezen. Om in de toekomst tien miljard monden duurzaam te kunnen voeden, zijn verdeling, voedselcultuur, financiële en institutionele structuren en beleid echter minstens zo belangrijk.

De Tijd Dringt; politiek in tijden van chaos en nieuwe kansen

Deze week schreef John Huige een uitgebreid stuk over een nieuwe politiek

Er worden veel artikelen geschreven over het vertrouwensverlies in de politiek en in politieke instituten. Dit gebeurt in een tijd waarin maatschappelijk en internationaal de chaos lijkt toe te nemen. De weg naar een duurzame en vreedzame samenleving dreigt uit het zicht te raken. Dat maakt een nieuwe politiek urgent. Gelukkig biedt de situatie ook kansen voor veranderingen ten goede.

In drie paragrafen wordt een analyse gemaakt: (1) waar komt het verlies aan vertrouwen vandaan, (2) waarom is het urgent om nu met maatregelen te komen en (3) welke visie en welke concrete maatregelen kunnen de maatschappelijke veerkracht vergroten en uitzicht bieden op een betere samenleving.

Geldcreatie wordt ‘salonfähig’

De discussie over ons geldstelsel wordt steeds opener en veelzijdiger. In dit stuk bespreekt Lou Keune recente publicaties van WRR en KPMG. Het WRR-rapport is breed en degelijk, maar stipt vreemd genoeg het aspect van geldcreatie niet aan. Het KMPG-rapport krijgt daarentegen van Keune de volle vijf sterren. Keune: “Gaan wij door met het vigerende stelsel waarbij het overgrote deel van het geld gecreëerd wordt door private banken, geleid door het principe van de winstmaximalisatie? Of wordt het monopolie van alle geldcreatie bij de overheid gelegd en dan geleid door principes van maatschappelijk nut en noodzaak?”

Brexit, EU en Nederland: systematische samenhangen

‘We moeten een eind maken aan de brandende onrechtvaardigheid in ons land’ is de boodschap van de nieuwe Britse premier Theresa May. Dit voornemen is tijdens de Brexit-campagne weinig gehoord. Het is ook een voornemen dat van Nederlandse centrumpolitici heel zelden gehoord wordt. Het valt niettemin toe te juichen, want het is een belangrijke achtergrond van de onvrede onder de bevolking zowel in het Verenigd Koninkrijk als in Nederland als in de rest van de wereld. Het is niet ook toevallig dat veel algemeen gehoorde bezwaren tegen de Haagse politiek en tegen de EU die van de Brexiteers vrijwel overlappen.

Nu wordt er veel geschreven en gesproken over de achtergronden van die politieke bezwaren en van Brexit, maar meestal wordt daarbij een enkel punt belicht – zoals migranten of de macht van ‘Brussel’, of zoals in dit geval de inkomensongelijkheid. Een tweede bezwaar is dat veel meningen niet gestaafd worden door feiten en langzaam uitgroeien tot mythes.

De combinatie van enkelvoudige analyses met mythes geeft een brisant mengsel. Welke ingang men ook kiest: in alle gevallen gaat het om een langzaam opgebouwde lijst bezwaren, die uiteindelijk heel wat onderdelen kent en die bij onveranderd beleid onherroepelijk tot (verdere) chaos leidt. Dat er in die lijst een systemische samenhang zit wordt zelden onderkend. Die systemische samenhang maakt het ook zo moeilijk om op onderdelen het systeem te wijzigen. Ondertussen neemt de chaos toe en wordt de energie in het systeem steeds meer inert.

Van welvaartsstaat naar neoliberale dominantie naar eerlijke economie

Door Lou Keune

Langzaam maar zeker stijgt de verkiezingskoorts. Als het aan het kabinet ligt zitten de coalitiepartners VVD en PvdA de rit volledig uit tot in 2017. Maar de speculaties over een tussentijdse kabinetscrisis nemen toe. Er liggen dan ook nogal wat bananenschillen op hun weg. Hoe verder met Europa? Moet er een maximum komen aan het op te nemen aantal vluchtelingen? Worden er grenzen gesteld aan de flexibilisering van de arbeidsmarkt? Enkele koppen boven recente nieuwsberichten: “SP bereidt zich voor op vervroegde verkiezingen”. “PVV heeft genoeg kandidaten ‘met gezonde afkeer van islam’”. “PvdA-campagne hangt af van besluit Samsom”. Partijen zijn op zoek naar een visie voor ook de langere termijn. Zoals ik op 20 januari jl. schreef: “Waar willen de partijen heen? Verkiezingen winnen met wat rozen en tomaten, mooie verhalen en debattrucs, dat zit er niet meer in. Mensen willen weten waar de partijen voor staan, hoe ziet de toekomst eruit, hoe die te bereiken?”