Review

Recensies en besprekingen van publicaties of artikelen van andere organisaties of van personen buiten Platform DSE

Monitor Brede Welvaart 2023: nog steeds zonder beleid

classroom-1699745_640De zesde Monitor Brede Welvaart (MBW), die afgelopen week verscheen, inclusief de rapportage over de Sustainable Development Goals (SDG’s), schetst een beeld dat redelijk overeenkomt met het beeld van de voorgaande versies: in het ‘hier en nu’ gaat het vanuit ‘de economie’ gezien vrij goed, maar dat legt een grote druk op mensen hier en elders, en op de natuur. De ongelijkheid tussen laag en hoog opgeleiden en tussen mensen die buiten Nederland geboren zijn en mensen die in Nederland geboren zijn met ouders waarvoor dat ook geldt, blijft schokkend.

Monitor Brede Welvaart 2023: nog steeds zonder beleid Meer lezen »

We waren gewaarschuwd; hielp het?

classroom-1699745_640In maart is het 50 jaar geleden dat het rapport ‘Limits to Growth’ verscheen, dat diezelfde maand ook hier uitkwam als ‘Grenzen aan de Groei’. Het is een goede aanleiding voor een terugblik en om de balans op te maken. Journalist Jaap Tielbeke doet dat in het boekje ‘We waren gewaarschuwd’, dat gelijktijdig bijna onverkort ook als lang artikel in De Groene verscheen. Langs vier jaartallen (1972, 1992, 2002 en 2022) laat Tielbeke zien hoe het rapport tot stand kwam en ontvangen werd, en hoe er in de decennia daarna over werd gepraat, meer dan dat ernaar gehandeld werd.

We waren gewaarschuwd; hielp het? Meer lezen »

Niko Roorda: Omniconomie, De weg naar een intrinsiek duurzame wereld

classroom-1699745_640“Omniconomie”: dat woord kende u vast nog niet. En als u dit boek leest, leert u nog veel meer nieuwe woorden die volgens Niko Roorda nodig zijn om een nieuwe wetenschap te bouwen die – in plaats van de gangbare economie – wel tot intrinsieke duurzaamheid leidt. Want economie is een knutselwerk waarvan we niet eens begrijpen hoe het werkt. We begrijpen zelfs de fundamentele verbanden nog niet. Economie is nog lang geen wetenschap. Dat is erg want daarom weten we niet wat we moeten doen om een intrinsiek duurzame wereld te creëren, een wereld die vanzelf duurzaam wordt, zonder dat het moeite kost, aldus Roorda.

Niko Roorda: Omniconomie, De weg naar een intrinsiek duurzame wereld Meer lezen »

Thomas Piketty als historicus – een boekbespreking

classroom-1699745_640Thomas Piketty – Kapitaal en ideologie. De Geus. 2020. 1114 bladzijden. Oorspronkelijke titel: Capital et idéologie. Editions du Seuil. 2019.

Een decennium geleden was de in 1971 geboren Fransman Thomas Piketty nog een onbekende econoom. Maar dat veranderde razendsnel na de publicatie van zijn boek Le Capital au XXIe siècle in 2013 en nog meer na het verschijnen van de Engelse vertaling daarvan, getiteld Capital in the twenty-first century, in 2014. In datzelfde jaar verscheen een Nederlandse uitgave van 816 pagina’s.
Sindsdien staat Piketty zozeer in de belangstelling dat hij wel een rockster econoom wordt genoemd. Al in 2014 bezocht hij in Nederland de Tweede kamer, waar hij vertegenwoordigers van verschillende partijen, van VVD tot SP, ontmoette. Op 27 mei van dit jaar verscheen in de Volkskrant een gemeenschappelijk artikel van hem en Groenlinks voorman Jesse Klaver en drie weken daarna, op 18 juni, spraken PvdA leider Lodewijk Asscher en hij publiekelijk via het beeldscherm met elkaar.

Thomas Piketty als historicus – een boekbespreking Meer lezen »

Van Fantoomgroei naar een nieuwe economie

classroom-1699745_640In hun boek Fantoomgroei onderzoeken Sander Heijne en Hendrik Noten waarom ondanks alle economische groei de afgelopen veertig jaar de reële gezinsinkomens nauwelijks zijn gestegen, ofwel ‘waarom we steeds harder werken voor steeds minder’, zoals de ondertitel luidt. De aanname dat economische groei automatisch leidt tot betere lonen en meer welvaart klopt kennelijk niet. Waar komt die scheefgroei vandaan, en wat kunnen we ertegen doen, zijn de vragen die de auteurs zich stellen.

Van Fantoomgroei naar een nieuwe economie Meer lezen »

Monitor Brede Welvaart 2020 – niets nieuws onder de zon

classroom-1699745_640De alweer derde versie van de Monitor Brede Welvaart (MBW) is verschenen. Deze rapportage wordt vanuit het Platform Duurzame en Solidaire Economie (PDSE) met extra belangstelling gevolgd. In de loop der jaren heeft het Platform veel aandacht besteed aan de wijze waarop welvaart en welzijn worden gemeten, wat daaraan schort en ook welke alternatieve indicatoren gehanteerd kunnen worden. Vast kritiekpunt daarbij was de dominantie van de indicator Bruto Binnenlands Product (BBP). Want deze indicator was decennia lang het belangrijkste ijkpunt voor de meeste politieke beleidspersonen. Zolang het BBP groeit, des te beter de mensen het hebben, aldus was de redenering. Op deze dominantie van het groeidenken valt heel veel af te dingen, niet in het minst dat het BBP ook uit economisch oogpunt wezenlijke fouten bevat.

Monitor Brede Welvaart 2020 – niets nieuws onder de zon Meer lezen »

Groene groei? Vergeet het maar!

Een oplossing voor de milieuproblemen waar onze samenleving tegenaan loopt, zoals klimaatontwrichting en verlies aan biodiversiteit, wordt vaak gezocht in ‘groene groei’. De bedoeling daarvan is dat onze economie zo kan blijven draaien als hij deed, want omdat we efficiëntere technologieën gebruiken kan – in theorie – de economische groei die we ‘nodig hebben’ samengaan met een kleiner beslag op het milieu. Het rapport ‘Decoupling debunked – evidence and arguments against green growth as a sole strategy for sustanability’ van het European Environmental Bureau (EEB), geschreven door onderzoekers van verschillende universiteiten en onderzoeksinstituten, maakt echter duidelijk dat deze strategie ongeschikt is om de genoemde problemen op te lossen.

Groene groei? Vergeet het maar! Meer lezen »

Monitor Brede Welvaart: gaat het wel zo goed?

Voor de tweede keer verscheen dit jaar de Monitor Brede Welvaart (MBW). De monitor wil door middel van veel indicatoren laten zien hoe het met Nederland en de Nederlanders gaat (de dimensie ‘hier en nu’), en welke invloed ons handelen heeft op de kansen van komende generaties (de dimensie ‘later’) en op de kansen van mensen in andere landen, met name in ontwikkelingslanden (de dimensie ‘elders’).

Een groot probleem van de monitor vinden wij dat de beeldvorming net als vorig jaar is: Het gaat goed met Nederland, en de Nederlanders zijn tevreden. …

Monitor Brede Welvaart: gaat het wel zo goed? Meer lezen »

‘Degrowth’: een onontkoombare maar aantrekkelijke weg

Wereldwijd wordt nog steeds gestreefd naar groei van de economie, gemeten met het Bruto Binnenlands Product. Zo is doel 8 van de Sustainable Development Goals ‘Decent work and economic growth’. Die groei mag in de visie van de SDG’s het milieu niet schaden. Maar Giorgos Kallis, hoogleraar aan de Universitat Autònoma de Barcelona, gelooft niet in ‘groene groei’. Daarbij heeft hij het niet zozeer over BBP-groei (want het BBP is niet zo belangrijk), maar over de groei in de productie van goederen en diensten. In zijn nieuwe boek ‘Degrowth’ beargumenteert Kallis dat je wel bijvoorbeeld fossiele energie kunt vervangen door hernieuwbare energie, maar dat voor de productie daarvan toch ook weer grondstoffen, land en energie nodig zijn, en dat de benodigde hoeveelheden daarvan uiteindelijk ondanks efficiencywinsten onvermijdelijk weer mee gaan toenemen. Kallis erkent dat de logica niet uitsluit dat bij een groeiende economie het gebruik van hulpbronnen en de vervuiling, inclusief die door CO2, kunnen dalen, en dat er dus sprake kan zijn van relatieve én absolute ontkoppeling. Maar hij maakt aannemelijk dat zo’n scenario onwaarschijnlijk is. …

‘Degrowth’: een onontkoombare maar aantrekkelijke weg Meer lezen »

Monitor Brede Welvaart: het begin is er

Op Verantwoordingsdag, 16 mei, verscheen de eerste Monitor Brede Welvaart (MBW). Het verschijnen van de MBW is het resultaat van een jarenlange discussie over de gebreken van het Bruto Binnenlands Product (BBP) als indicator voor onze welvaart. Aan die discussie heeft het Platform Duurzame en Solidaire Economie (PDSE) volop meegedaan. Wij zijn dan ook blij dat de eerste MBW er nu is, en complimenteren het CBS met deze publicatie, en met het feit dat er in de media en de politiek al veel aandacht aan wordt geschonken. Dat wij complimenten uitdelen betekent natuurlijk niet dat er niets op deze monitor aan te merken valt. We werken graag mee aan verdere verbetering.

Indeling van de monitor

In het eerste deel van de MBW wordt in drie dashboards met indicatoren beschreven wat de kwaliteit van leven in Nederland is (‘hier en nu’), of die niet ten koste gaat van toekomstige generaties (‘later’), en of die ook niet ten koste gaat van mensen in andere landen, met name ontwikkelingslanden (‘elders’). Deze indeling is terecht, want onze manier van leven moet het ook toekomstige generaties en mensen elders mogelijk maken ‘een voldoende kwaliteit van leven’ te bereiken, zoals ook de Commissie Brundtland 31 jaren geleden al vond (VN-rapport “Our Common Future”, 1987). Voor elke indicator wordt aangegeven of de trend over de laatste acht jaar en de mutatie in het meest recente jaar positief, neutraal of negatief is, en welke positie Nederland voor die indicator inneemt binnen de EU.

Monitor Brede Welvaart: het begin is er Meer lezen »

De Aarde doet er niet toe

de nieuwe revolutionaire golfOnlangs is van Rob de Wijk het boek De nieuwe revolutionaire golf. Waarom burgers zich van hun leiders afkeren (2016. AUP. 19,95 euro) verschenen. Het is een zeer informatief en goed geschreven boek. De grondgedachte ervan is dat er doorgaans een – stilzwijgend – contract bestaat tussen overheden en burgers waarbij burgers overheidsgezag aanvaarden als hun bepaalde zekerheden worden geboden. Die zekerheden in de vorm van welvaart en veiligheid worden tegenwoordig in allerlei delen van de wereld ondermijnd en daardoor ontstaan populistische bewegingen die het overheidsgezag ondermijnen.

De Aarde doet er niet toe Meer lezen »