Review

Recensies en besprekingen van publicaties of artikelen van andere organisaties of van personen buiten Platform DSE

Transitie: Onze welvaart van morgen

barrez-transitieHet zal er toch eens van moeten komen. De economie zal door andere principes en belangen geleid moeten worden dan door winstmaximalisatie en geopolitieke kapitaalbelangen. De crises van natuur en milieu bedreigen de mensheid al op korte termijn, om te beginnen in veel gebieden die tot de zogenoemde ontwikkelingslanden worden gerekend. En dat bovenop de bedreigingen die de mensen zich zelf en elkaar aandoen, en die bijvoorbeeld in grootschalige armoede en ongelijkheid, en in migratie en oorlogen tot uitdrukking komen.

Er ligt een agenda te wachten, een agenda van vele kleinschalige en grootschalige veranderingen in de inrichting van ieders leven en de samenleving als geheel. Blijft het bij die agenda, dan wordt het leven ondraaglijk. Er zal een overgang moeten plaatsvinden naar een sociaal-ecologische orde. Het gaat om niet minder dan systemische veranderingen, veranderingen van de heersende maatschappelijke en ecologische systemen. En dat wordt transitie genoemd.

Verscheidenheid en samenhang

Zie daar het hoofdthema van het nieuwste boek van Dirk Barrez. Barrez is in Vlaanderen maar ook in Nederland een hoog gewaardeerde onderzoeker en activist met een lange staat van dienst. …

Transitie: Onze welvaart van morgen Meer lezen »

Boekbespreking: 100 % Hernieuwbare energie, het kan

Lou Keune schreef voor MarketUpdate.nl een boekbespreking van Richard Heinberg en David Fridley, Our Renewable Future – Laying the Path for One Hundred Percent Clean Energy (Washington DC, Island Press 2016).

Nu ook wij, Nederlanders, dikwijls worden getroffen door heftig weer en de bijbehorende wateroverlast, wordt voor velen zichtbaar dat het klimaatprobleem inderdaad een probleem is. Als de overlast zich aandient, zijn de primaire reacties gericht op het vinden van praktische oplossingen, zoals nu voor al dat water. Opnieuw manifesteert zich de vindingrijkheid van al die mensen die met weer en water al langer van doen hebben. De oplossingen vliegen ons om de oren: verhoog de dijken, haal tegels uit de tuin, maak sloten schoon, verhoog dorpels, creëer wateropslagplaatsen, denk eens aan een regenton, om maar eens wat te noemen.

Allemaal mooi en aardig. Tegelijkertijd gaan steeds meer stemmen op om nu eens serieus te beginnen met de aanpak van het klimaatprobleem. Het valt op dat de weervrouwen en -mannen van de verschillende tv-nieuwsrubrieken die link leggen en er regelmatig op wijzen dat onze nabije toekomst wat weer aangaat nog heftiger, en natter en droger gaat worden. Althans, bij ongewijzigd beleid, zou ik zeggen. Want wat steeds ook duidelijker wordt is dat zo’n ongrijpbaar lijkend probleem als de temperatuurstijging inderdaad aan te pakken en dus ook maakbaar is. Terecht is dat op de grote klimaatconferentie in Parijs nog eens bevestigd, de doem van een opwarming boven de 2 graden is vermijdbaar. Als wij maar de nodige maatregelen nemen.

… Lees verder

Boekbespreking: 100 % Hernieuwbare energie, het kan Meer lezen »

Boekbespreking: Ontgroei

In Nederland is de uitdrukking ‘Degrowth’ (Ontgroei) weinig bekend, ook onder economen. In veel andere landen van Europa en ook in de VS en Canada is een groeiend aantal onderzoekers actief op dit gebied. Dat zijn mensen die zeer kritisch zijn over de bestaande dominante economische opvattingen en beleid. Zij maken zich grote zorgen over hoe die economie de wereld steeds weer bedreigingen oplevert op gebieden als klimaat en natuur, armoede en ongelijkheid. Waarom nog groeien, is het niet al lang genoeg? Hoe moeten toekomstige generaties ooit om kunnen gaan met de grote problemen waarmee wij hen opzadelen?

Boekbespreking: Ontgroei Meer lezen »

Commissie Breed Welvaartsbegrip: goed rapport, maar verandert het beleid?

Deze woensdag heeft de Tweede Kamer-Commissie Breed Welvaartsbegrip haar rapport gepresenteerd. Het Platform Duurzame en Solidaire Economie is sinds jaar en dag nauw betrokken bij dit onderwerp. Het Platform is dan ook blij met dit rapport, maar vreest wel dat toch het Bruto Binnenlands Product (BBP) het beleid blijft bepalen.

Commissie Breed Welvaartsbegrip: goed rapport, maar verandert het beleid? Meer lezen »

De megaonderneming aan banden

macht-van-de-megaondernemingOngelijkheid is een hot issue geworden in het publieke debat. Meestal gaat het dan over de ongelijkheid in inkomens: toegenomen. Steeds meer ook gaat het over de ongelijkheid in vermogens: nog meer toegenomen. Maar waar de auteurs van het recent verschenen boek De macht van de megaonderneming. Naar een rechtvaardige internationale economie voor pleiten is eens goed te kijken naar de samenballing van macht in een betrekkelijk klein aantal ondernemingen die zij aanduiden met de term ‘megaonderneming’. En die macht is enorm, alleen al door hun omvang. De 147 grootste ondernemingen controleren samen zo’n 40% van de wereldeconomie. Daaronder betrekkelijk veel banken, verzekeringsmaatschappijen en investeringsfondsen. En 737 ondernemingen controleren 80%.

De megaonderneming aan banden Meer lezen »

De solidariteit van een groener belastingstelsel

Het huidige economische systeem leidt tot een steeds groter wordende sociale, financiële en ecologische schuldenlast. De overheid kan dat inperken door middel van de belastingen die zij heft. Bijvoorbeeld door ‘fiscale vergroening’, een relatieve verschuiving van belastingdruk van arbeid naar het grondstofverbruik en de vervuiling die optreedt bij productie en consumptie. De ene kant van deze ‘tax shift’, het heffen van groene belastingen, kwam in deel I aan de orde. Vandaag, op de Dag van de Arbeid, richten wij ons op de andere kant: arbeid en inkomen. Centraal staat de vraag hoe de lasten en lusten van fiscale vergroening eerlijk kunnen worden verdeeld.

In deel I van onze serie braken wij een lans voor het idee van een belasting op ‘onttrokken waarde’ – in plaats van op belasting op toegevoegde waarde (btw). Dat deden wij aan de hand van het recente rapport van Ex’Tax, ‘New Era, New Plan’. Daarbij constateerden wij dat die studie er niet in is geslaagd om een overtuigende vergroening te ontwerpen. In de opzet van Ex’Tax is ‘vergroening’ niet (goed) gedefinieerd waardoor de voorstellen slechts geselecteerd zijn op haalbaarheid, niet op milieuvoordeel. Maar ook aan de andere kant van de vergelijking (arbeid ontlasten) hebben de auteurs de definities niet op orde. Regelmatig worden consument en burger door elkaar gehaald. Dat kan leiden tot negatieve gevolgen voor de koopkracht van minima. Fiscale vergroening dient rekening te houden met de verdeling van de lusten en de lasten van een dergelijke belastinghervorming.

De solidariteit van een groener belastingstelsel Meer lezen »

Ex’Tax: grondstoffen en ecologie uit zicht geraakt in studie fiscale vergroening

De studie ‘New Era. New Plan’ van Ex’Tax gonst in beleidskringen als uitwerking van één van de belangrijkste voorstellen voor verduurzaming van de economie. De aandacht die Ex’Tax weet te genereren voor fiscale vergroening verdient alle lof. Het rapport stelt echter teleur. De ‘vergroening’ wordt grotendeels geregeld via de BTW, belasting op toegevoegde waarde. Dat voorstel is nieuw noch vernieuwend. Het staat zelfs haaks op het oorspronkelijke idee van Ex’Tax: het heffen van belasting op ‘onttrokken waarde’. Platform DSE pleit ervoor deze misser te herstellen en in te zetten op een echt vergroenend belastingstelsel. Deel 1 van een serie over groene belastingen.

Op 27 november 2014 verscheen ‘New Era. New Plan. Fiscal reforms for an inclusive, circular economy’, het rapport van The Ex’Ta Project over vergroening van het belastingstelsel waar reikhalzend naar werd uitgezien. Zulke ‘fiscale vergroening’ wordt gezien als een probaat middel om de economie te verduurzamen. Het betreft een uitruil van belasting op arbeid (nu te hoog) tegen belasting op consumptie en vervuiling (nu te laag). Door arbeid goedkoper te maken en grondstoffengebruik duurder, wenden we vanzelf de steven naar een economie die meer op creativiteit en dienstverlening draait en minder op de verkoop van verspillende en vervuilende producten. …

Ex’Tax: grondstoffen en ecologie uit zicht geraakt in studie fiscale vergroening Meer lezen »

De maatschappelijke kosten en baten van windmolens

Cover BM WindmolensIn oktober 2014 ontstond er nogal wat commotie rondom het rapport ‘MKBA Windenergie binnen de 12-mijlszone’ dat was opgesteld in opdracht van het ministerie van Economische Zaken. De maatschappelijke kosten van het aanleggen van windmolenparken werd beraamd op een slordige vijf miljard euro. Koren op de molen van de klimaatsceptici van de VVD en andere tegenstanders van schone energie – maar anderen gaven stevige kritiek op het onderzoekswerk dat achter de MKBA zit.

Bram Meulenbeld schreef in samenwerking met Lou Keune en Gerrit Stegehuis een uitgebreide review van de studie. Naast concrete missers in de studie te benoemen, constateert Meulenbeld dat de opzet van dit type MKBA voorbij gaat aan talrijke mens- en natuurwaarden, waardoor bepaalde geldwaarden veel te sterk tot uitdrukking komen.

Er is dus niet alleen veel af te dingen op de conclusies van de MKBA-studie, maar ook op het economisch instrumentarium dat zulk soort rapporten en conclusies oplevert, waarin een onnodig negatieve kijk op de transitie tot een duurzamere energievoorziening ontstaat.

Open de review (PDF)

De maatschappelijke kosten en baten van windmolens Meer lezen »

Review Monitor Duurzaam Nederland 2014

In november kwam de Monitor Duurzaam Nederland 2014 (MDN) uit, de derde versie, na die van 2009 en 2011. De Monitor geeft via een groot aantal indicatoren weer hoe het er in Nederland voor staat met de kwaliteit van leven. Het gaat niet alleen om de stand van zaken ‘hier en nu’, maar ook om de vraag of we niet zóveel hulpbronnen gebruiken om die kwaliteit van leven te kunnen waarborgen, dat toekomstige generaties of mensen elders daar de dupe van zijn.

Bij de hulpbronnen wordt niet alleen gekeken naar natuurlijk kapitaal (grondstoffen, klimaat, enz), maar ook naar sociaal, menselijk en economisch kapitaal. In de eigenlijke Monitor gaat het dus om ‘hier en nu’, om ‘later’ en om ‘elders’. In het volgende hoofdstuk worden de indicatoren nogmaals, en in wat meer detail, bekeken, onderverdeeld per domein (bijv. gezondheid of klimaat en energie). In het laatste hoofdstuk worden indicatoren bekeken voor ‘groene groei’, waarbij vooral de vraag is of er sprake is van relatieve of absolute ontkoppeling van die indicatoren t.o.v. het Bruto Binnenlands Product (BBP): als het BBP stijgt, gaat de milieudruk dan relatief minder omhoog (relatieve ontkoppeling), of daalt hij zelfs (absolute ontkoppeling)?  …

Review Monitor Duurzaam Nederland 2014 Meer lezen »

Een @nder Soort Geld

Boekbespreking: Een @nder Soort Geld.Een @nder Soort Geld
ISBN 978 90 6224 531 4
paperback 352 pagina’s

Het eerste dat je aan de binnenzijde van de kaft van het boek Een @ander Soort Geld leest is “Hoe werkt een doorgeefboek?” Dit maakt direct duidelijk dat we niet met het meest gangbare uitgeversconcept te maken hebben. Het is in meer opzichten een interessant boek. Als je begint te lezen, merk je dat vanzelf.

Heel af en toe komt er een boek uit over geld waarin de koppeling wordt gemaakt tussen onze monetaire economie en de structurele misstanden in de wereld. Dit is zo’n boek. En het wordt nog beter, …

Een @nder Soort Geld Meer lezen »

Toekomstgericht bankieren: reactie op Maatschappelijk Statuut NVB

In haar concept-maatschappelijk statuut maakt de Nederlandse Vereniging van Banken zich sterk voor transparantie, dienstbaarheid en maatschappelijke verantwoordelijkheid. Platform DSE onderschrijft deze waarden met klem, maar vermoedt daar andere ideeën bij te hebben dan het bankwezen. Het Platform pleit in haar zienswijze voor fundamentele hervormingen die verder gaan dan integriteits-vraagstukken en de kapitaalbufferkwestie. …

Toekomstgericht bankieren: reactie op Maatschappelijk Statuut NVB Meer lezen »