Francine Mestrum, Global Social Justice
www.globalsocialjustice.eu ; mestrum@skynet.be
Het lege concept van ‘ontwikkeling’
Wie vandaag, anno 2011, documenten leest van de VN van de jaren ’60 en ’70, heeft moeite te geloven dat er staat wat er staat. Ondanks de kritiek die er toen al, en terecht, was op het ontwikkelingsproject had het concept wel degelijk inhoud. Het was een collectief emanciperend en moderniserend plan voor landen en samenlevingen. Na het ‘verloren decennium’ van de jaren ’80 met de invoering van ‘structurele aanpassingen’ stelde de Wereldbank in 1990 ‘armoedebestrijding’ voor. Hiermee verschoof de aandacht van landen naar mensen. De economische ontwikkeling en de ontwikkelingseconomie werden vergeten.
De vraag is wat er in het post-MDG2015 tijdperk moet gebeuren? Zowel de VN als diverse ngo’s en academici werken aan een nieuw paradigma. Centraal daarin staat, voor de VN, een universele sociale bescherming.
De lege ton van de ‘samenwerking’
De rijke landen hebben nooit hun beloften nageleefd om 0,7 % van hun nationaal inkomen aan ontwikkelingssamenwerking te besteden. De ‘hulp’ ligt ook meer en meer onder vuur. Sommigen zoeken naar meer ‘effectiviteit’, anderen betrouwen op de markt. Feit is dat de hulp geenszins haar doel heeft bereikt, noch voor het dichten van de kloof tussen arm en rijk, en zelfs niet voor de zeer bescheiden millenniumdoelstellingen.
Vandaag ligt de klemtoon meer en meer op veiligheid en op ‘fragiele staten’, met een risico van meer militaire interventies. In de praktijk komt hulp nu vooral van particuliere initiatieven waarmee wel mensen kunnen geholpen worden, maar waarmee geen enkel structureel probleem wordt opgelost.
Een andere wereld is er al
We gaan naar een wereld zonder klassieke ontwikkelingssamenwerking. De wereld is veranderd en er ontstaan nieuwe machtsverhoudingen. De ‘BRIC’s’ worden vandaag verondersteld mee de Eurozone te helpen redden!
De groei-economieën kregen in 2010 meer investeringen dan de rijke landen. Afrika wordt verder gemarginaliseerd. De investeringen uit landen van het Zuiden in landen van het Zuiden zijn in 2010 met meer dan 20 % toegenomen. Sommige landen die ontwikkelingssteun krijgen zijn ondertussen zelf donoren geworden, hoewel de Zuid-Zuid samenwerking lang niet zo positief is als ze soms wordt voorgesteld.
Toch blijft de mondiale ongelijkheid erg groot.
Besluit
Het Noorden zal zijn ontwikkelingsmodel totaal moeten herdenken, omdat het huidige model niet veralgemeenbaar is.
Er zal een daadwerkelijk solidariteitsmechanisme met het Zuiden moet ingesteld worden, o.m. gebaseerd op mondiale fiscaliteit. Solidariteit, op basis van gedeelde doelstellingen, staat haaks op hulp.
De solidariteit zal vooral gericht moeten zijn op een ‘gemeenschappelijk goed van de mensheid’ waar de mondiale publieke goederen, zoals o.m. een universele sociale bescherming, milieubescherming en gendergelijkheid deel van uitmaken.
Dit is de enige manier, zo lijkt me, om aan de mondialisering een concrete en positieve inhoud te geven en een eind te maken aan de financiering van het Noorden door het Zuiden. We moeten ons wereldbeeld dekoloniseren.