Op 6 avonden in augustus, september en oktober 2021 werd door John Huige, Jan Juffermans, Lou Keune en Gerrit Stegehuis de online-cursus Naar een economie voor rechtvaardigheid op een gezonde planeet verzorgd. Zie hier nadere informatie en het programma. De cursus werd gemodereerd door Jelleke de Nooy-van Tol en gevolgd door 15 mensen uit de ‘achterban’ van het Platform. Na de vijf avonden met de presentaties en discussie werd nog een zesde avond georganiseerd om inhoudelijk na te praten en te evalueren. Voor belangstellenden zijn de powerpoint-presentaties van de inleiders hieronder beschikbaar in pdf-vorm, in de gebruikte volgorde.
1. Sociale ontwikkelingen door Lou Keune
Internationale statistieken en andere bronnen laten zien dat op gebieden van sociaal welzijn de levensomstandigheden wereldwijd zijn verbeterd. Dat neemt niet weg dat op verschillende gebieden zich grote problemen voordoen in de vorm van tekorten en afhankelijkheden, en van existentiële bedreigingen van het bestaan.
2. Ecologische ontwikkelingen door Jan Juffermans
De wereld wordt geconfronteerd met enorme ecologische vraagstukken waarvan klimaat, biodiversiteit, vervuiling, en uitputting van natuurlijke bronnen wellicht de meest bekende zijn. Dat is al sinds vele decennia bekend, bijvoorbeeld uit de publicatie van Grenzen aan de Groei van de Club van Rome in 1972. De kennis over die problemen is enorm gegroeid, ook de kennis over mogelijke instrumenten van aanpak. De meest bekende maatstaf is de ecologische voetafdruk. De aanpak van die problemen schiet in verregaande mate te kort. Daardoor is hun urgentie alleen maar toegenomen.
3. Structuren die ons dwars zitten door Lou Keune
Van de volgende structuren wordt een korte karakteristiek gegeven inclusief van de mogelijkheden tot verandering: Verkeerd rekenen; Financialisering; Geldcreatie; Omgekeerde Ontwikkelingshulp; Marktwerking; Economische groei; Concentratie en centralisatie van kapitaal; Agribusiness; Globalisering (inclusief geopolitieke verhoudingen); Platform economie.
4. Systemen die ons kunnen helpen beter te begrijpen door John Huige
Structuren zijn de ribben van systemen. Systemen zijn verzamelingen van onderdelen die onderling afhankelijk zijn. Je kunt de wereld /de economie / de natuur alleen begrijpen in de context van afhankelijkheidsrelaties. Systemen veranderen en ontwikkelen. Kapitalisme als systeem verandert ook steeds; b.v. groeiende financialisering, of de sterk stijgende invloed van platformeconomie. Systemen kunnen kantelen. In het oude is het nieuwe deels aanwezig, in wording. Systemen reproduceren zich zelf. Van cyclus op cyclus wordt het systeem herhaald. We zien dat in ons lichaam, maar ook in de economie of in het landsbestuur. En in die herhaling zorgen ze voor toenemende wanorde. Het is als bij celdeling, er ontstaan hier en daar kleine foutjes. Economische groei werkt als inteelt. In iedere cyclus worden nieuwe systeemfouten doorgeven naar de volgende cyclus en toegevoegd aan de reeds bestaande fouten. Een systeem moet een zekere mate van balans kennen. De balans tussen efficiency en veerkracht (resilience). Een overdosis van een van beide variabelen leidt tot onbalans van het systeem. Te veel efficiency kan leiden tot kwetsbaarheid en te veel veerkracht tot stagnatie.
5. Talloze reeds zichtbare alternatieven door John Huige
Het onderwerp ‘alternatieven’ wordt in eerste instantie ietwat abstract benaderd: alternatieven voor wat, hoe bereik je een systeemtransitie, welke tegenreacties kunnen ze oproepen en hoe verlopen transities? Typen van alternatieven worden onderscheiden, en er wordt een overzicht van concrete alternatieven geboden.
6. Strategieën door Gerrit Stegehuis
Platform DSE zet zich in voor een rechtvaardige en dienstbare economie die in balans is met het natuurlijk vermogen van de Aarde. Welke strategieën kunnen wij als individuen of sociale organisaties gebruiken om dat doel dichterbij te brengen? Dit wordt besproken aan de hand van het boek ‘How to be an anti-capitalist in the 21st century’ van Erik Olin Wright. De verschillende strategieën die hij behandelt worden gelardeerd met voorbeelden. Vragen die aan de orde komen betreffen de rol van de staat, de (on)mogelijkheden van individuele actie en van lokale initiatieven.