Workshop 4 – Duurzaam consumeren
verslag Jan Vugts
Download
Voorzitter: Jeanine Schreurs hoofdredacteur Genoeg en als onderzoekster werkzaam aan de Universiteit van Maastricht.
Inleider 1: Marta Resink
Inleider 2: Dirk Geldof (socioloog)
Marta Resink is werkzaam bij Omslag, Werkplaats voor Duurzame Ontwikkeling in Eindhoven. Omslag is een basisorganisatie die zoekt naar onderlinge verbanden tussen de themaâs milieu, vrede, cultuur, economie, werk en solidariteit. Nadere informatie over Omslag is te vinden op www.omslag.nl
Marta Resink deelt aan de deelnemers aan de workshop een folder van Omslag uit en de tekst ‘Een visie op duurzaam consumeren’. Deze tekst vormt de basis voor haar inleiding. Deze tekst is te vinden op: www.omslag.nl
Marta staat bij haar inleiding stil bij de omschrijving van het begrip duurzame ontwikkeling zoals omschreven door de Brundtland-commissie in 1987: ‘een ontwikkeling die voorziet in de behoeften van de huidige generatie zonder daarmee voor toekomstige generaties de mogelijkheden in gevaar te brengen om ook in hun behoeften te voorzien’.
In deze omschrijving twee maal het begrip behoeften en dat is volgens Marta erg belangrijk bij onze consumptie. Aan de hand van een simpele tekening (zie bijgevoegde integrale tekst ‘een visie op duurzaam consumeren’) licht Marta de natuurlijke kringloop toe en vervolgens staat zij kort stil bij de mondiale consumptie. Hier zien we dat 20 % van de bevolking 85 % van al het voedsel en natuurlijke hulpbronnen die wereldwijd beschikbaar zijn consumeert. Dit kan en mag niet en deze situatie doet in feite een ethisch appel op ons behorend tot die 20 % om minder te consumeren. Ook vermeldt Marta dat zij tot haar eigen verbazing met haar besteedbare inkomen van 1.000 euro per maand (niet veel naar Nederlandse maatstaven) tot de 11 % rijksten van de wereld behoort.
Hierna keert zij terug op het centrale begrip uit de omschrijving van duurzame ontwikkeling in het Brundtland rapport: behoeften en gaat in op de piramide van Maslov ook wel de theorie van de toenemende behoefte genoemd en de ideeën van de Chileense econoom Manfred Max-Neef. Volgens Manfred Max-Neef zijn de menselijke behoeften eigenlijk zeer beperkt. Het zijn er volgens hem negen en Max-Neef maakt een duidelijk onderscheid tussen behoeften (“needs”) en middelen om behoeften te bevredigen (“satisfiers”). De fundamentele menselijke behoeften volgens Max-Neef zijn: voortbestaan, bescherming, liefde/genegenheid, begrip, deelname, ledigheid/nietsdoen, iets tot stand brengen, identiteit en vrijheid. Er bestaat geen één op één relatie tussen behoeften en middelen. Kleding is bijvoorbeeld niet zozeer een behoefte, maar voorziet in de fundamentele behoefte aan bescherming en dus voortbestaan, maar kan ook voorzien in de behoefte aan “identiteit” en voor de doe-het-zelver ook nog eens “creation”.
Dirk Geldof is o.a. wetenschappelijk medewerker bij het Vlaamse Parlement voor de Groen!-fractie. Recentelijk verscheen van hem het boek We consumeren ons kapot. Hij geeft zijn inleiding aan de hand van een powerpointpresentatie die is opgebouwd uit 11 stellingen met zeer korte toelichting. De powerpointpresentatie vind u hier als pdf bestand. Meer informatie over werk van Dirk Geldof op www.dirkgeldof.be
Discussianten
Jeroen van den Bergh (Universitat Autonoma de Barcelona): waarschuwt dat we niet te idealistisch moeten zijn als we het hebben over de mogelijkheden om consumentengedrag te veranderen. We weten nog onvoldoende over de economische, psychologische en sociale factoren die het gedrag van mensen als consument bepalen. Veel onderzoek richt zich uitsluitend op 1 van deze drie invalshoeken.
2e aspect dat Jeroen naar voren brengt is dat we ons als consument snel aanpassen aan nieuwe omstandigheden.
Erik Mathijs is onder andere werkzaam bij het transitieteam Wakker Dier en op de Katholieke Universiteit te Leuven. In het transitieteam wordt gewerkt met onderstaand schema van Ken Wilber waarin met vier kwadranten wordt gewerkt.
Intern
Extern
Behoeften
Gedrag
Individueel
Cultuur
Structuur
Collectief
Er wordt te veel gewicht gegeven aan het kwadrant extern collectief en veel te weinig aan intern collectief (de cultuur).