Tilburg, 3 februari 2011
Welkom namens Platform DSE en Alliantie Fair & Green Deal
Wel een hele mooie opkomst, zoals we die dit jaar ook ongeveer hadden verwacht en gehoopt. Een aantal waarmee heel goed gewerkt kan worden, zeker ook in de workshops. En dat is wat we vandaag willen. Een werkconferentie. Aan het werk dus. Geen tijd om afwachtend achterover te leunen en al of niet welwillend te luisteren.
Allereerst dank aan de UvT voor haar gastvrijheid. En aan OxfamNovib, Kerk & Wereld en Pequeno voor financiële bijdragen.
We waren al begonnen:
- met een film over hoe burgers in actie komen als overheden het publieke belang niet goed genoeg behartigen
- in zo’n situatie zitten we nu ook: het kabinet spreekt van een Green Deal en innovatie, maar kiest feitelijk vooral voor restauratie naar BaU, of zelfs een verscherping van een neoliberaal beleid dat de problemen juist veroorzaakte
- hoog tijd dat we een andere koers uitzetten, daadwerkelijk inslaan en afdwingen
- maatschappelijke organisaties zullen daarin – is onze inschatting; zie Aanzet tot een routeplan – het voortouw moeten nemen: natuur- en milieu-, ontwikkelings-, vredesorganisaties; ook vakbonden. Zoals vorige maand de cultuursector van zich deed spreken en deze maand de onderwijssector, zo zal ook de beweging voor een duurzame en rechtvaardige economie zich moeten manifesteren
We waren al begonnen inderdaad:
- 2006: conferentie over eerlijk meten van de toenmalige Derde Kamer.
- 2007: Platform DSE: eerste verkenning onder leiding van Bob Goudzwaard en Lou Keune
- 2008: 1ste conferentie van Tilburg: Verklaring van Tilburg: daarin obsessie met economische groei onder kritiek gesteld; een probleemstellende fase
- 2009: 2e conferentie, in Antwerpen, met VODO: Appèl van Antwerpen met een oproep aan de politiek het moment van de crisis goed te benutten en het antwoord te zoeken in een radicale verandering van de economie; positieve respons, maar helaas weinig zichtbare actie
- 2010: 3e conferentie, weer in Tilburg: een operationaliseringsfase: uitwerking van de Verklaring van Tilburg in een groot aantal meer en minder concrete maatregelen die genomen zouden moeten worden; in de loop van 2009 door een brede groep betrokkenen en op basis van voorbereidende expert meetings neergelegd in de Fair & Green Deal
- op basis daarvan begin met opbouw van de Alliantie Fair & Green Deal; een nog los verband van maatschappelijke organisaties en enkele bedrijven met een overlappende consensus over de transitie die nodig is en een tiental werkgroepen die zich op deelterreinen hebben georganiseerd: duurzame investering, FTT, voetafdruk en bevolkingsbeleid, regionale economie, het betrekken van burgers e.d.
Daarnaast:
- Urgenda: werken aan vooral technische transitiepaden (Rotmans)
- de Groene Zaak: een verband van op duurzame economie gerichte bedrijven
- Economy Transformers: vergelijkbaar met ons, maar misschien meer een bezinningsprogramma gericht op de filosofisch-psychologische wortels van ons economisch systeem (Wijfels)
- burgerinitiatief ‘Nederland krijgt nieuwe energie (Klaas van Egmond)
- nieuw denken over OS waarin meer aandacht komt voor de fundamentele veranderingen die in onze eigen economie moet plaatsvinden om ruimte voor ontwikkeling in het Zuiden te maken (WRR, Grotenhuis) en waar het kabinet wat selectief mee omgaat
- en natuurlijk het werk van mensen als Roefie Hueting, Bob Goudzwaard en Arnold Heertje
- niet toevallig allemaal namen van mensen die vandaag aan het woord komen (al was Wijffels helaas verhinderd)
Hoog tijd nu om dat losse verband aaneen te smeden tot een stevige samenwerking
- met een duidelijk, actief commitment van een groot aantal organisaties die ertoe doen
- waarin iedereen zijn rol speelt op eigen terrein en deskundigheid
- maar met een gedeelde ambitie waarop men zich naar buiten toe én naar de eigen achterban ook profileert
- en op basis van een duidelijke, gedeelde strategie
Dat is het doel voor vandaag
- de globale ambitie was er al met de Verklaring van Tilburg en de Fair & Green Deal; nu opnieuw geformuleerd in een visiedocument voor deze conferentie dat na de conferentie aangescherpt kan worden
- voor de strategie hebben we een handvat voor discussie gegeven met het discussiedocument ‘Aanzet tot een routeplan’ waar het gaat om de overkoepelende strategie; in de workshops komt dat op deelterreinen aan de orde
- taakverdeling en afspraken kunnen in de workshops en in de loop van de dag gemaakt worden
- en hopelijk kunnen we aan het eind een duidelijk gevoel van commitment vaststellen en na de conferentie concretiseren
Die aanzet tot een strategie staat in het teken van twee motto’s
- De tijd dringt, zei Carl Friedrich von Weizsäcker al in 1986. Daarom hebben we als einddoel een radicale transitie, die in 10 jaar tot een substantiële verkleining van de voetafdruk en de ongelijkheid moet leiden
- Haast u langzaam, zei Erasmus in de 16eeeuw:
- deel de transitie op in overzichtelijke stappen
- plaats die in een slimme volgorde
- doe niet alles tegelijk: kies je doelgroep, actoren en boodschappers bewust
- houdt rekening met hun begrijpelijke aarzelingen en onzekerheden
- maar zet ook waar nodig druk op de ketel met gericht activisme (waarvan bijv. Shelle de effectiviteit maar al te goed kent)
Hoog tijd, zoals gezegd: niet alleen vanwege de economische crisis, maar vooral vanwege de klimaatcrisis, peak oil, stijgende voedselprijzen, blijvende armoede, dalende biodiversiteit en alle conflicten en migratie die daarmee samenhangen
Van overheid en politiek moeten we het op dit moment even niet verwachten (in Nederland in ieder geval)
Het is aan ons, maatschappelijke organisaties en een voorhoede van bedrijven, om de transitie in gang te zetten. Aan het werk dus.
Dat doen we onder de dynamische leiding van Evelijne Bruning: voorheen hoofdredacteur van Vice Versa, nu directeur van The Hunger Project Nederland.